افتادگی واژن چیست و چگونه درمان می‌شود؟ | مشکلاتی که نباید از آن‌ها بترسیم

افتادگی واژن، یا همان پرولاپس واژن، یکی از مشکلات شایعی است که بسیاری از زنان به آن دچار می‌شوند، اما معمولاً از روی خجالت یا کمبود اطلاعات در مورد آن صحبت نمی‌کنند. این وضعیت می‌تواند به‌دلایل مختلفی مانند زایمان، پیری یا آسیب به بافت‌های واژن ایجاد شود و بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد. در این مقاله از، به‌طور کامل به این موضوع پرداخته و از علل، علائم، انواع، روش‌های درمانی و پیشگیری از افتادگی واژن خواهیم گفت. اگر شما یا کسی که می‌شناسید، با مشکل افتادگی رحم یا واژن روبه‌رو هستید، این مقاله می‌تواند راهنمای خوبی برای رفع آن باشد. پس تا انتهای این مطلب با کارن طب همراه باشید.

افتادگی واژن چیست؟

افتادگی واژن که به آن پرولاپس واژن نیز گفته می‌شود، به وضعیتی اشاره دارد که در آن بافت‌های واژن به دلیل ضعیف شدن عضلات کف لگن و بافت‌های پشتیبانی‌کننده، از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شوند و به سمت پایین حرکت می‌کنند. این اتفاق می‌تواند باعث بیرون‌زدگی واژن از داخل بدن شود و مشکلات زیادی در زندگی روزمره فرد ایجاد کند.

در حالت طبیعی، واژن توسط بافت‌های عضلانی و لیگامانی که در دیواره‌های آن قرار دارند، پشتیبانی می‌شود. اما زمانی که این ساختارها ضعیف شده یا آسیب ببینند، این حمایت کاهش می‌یابد و ممکن است واژن به بیرون فشار آورد. افتادگی واژن می‌تواند بر اثر عواملی چون زایمان‌های متعدد، افزایش سن، تغییرات هورمونی پس از یائسگی، چاقی یا حتی برخی شرایط پزشکی دیگر رخ دهد.

علائم افتادگی واژن: چگونه افتادگی واژن را شناسایی کنیم؟

افتادگی واژن در مراحل اولیه ممکن است علائم مشخصی نداشته باشد، اما در صورتی که شدت آن افزایش یابد، علائم قابل توجهی می‌تواند ظاهر شود. برای تشخیص دقیق افتادگی واژن، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید تا از طریق معاینات بالینی و گاهی اوقات آزمایشات تصویربرداری، وضعیت واژن بررسی و تشخیص داده شود.

به طور کلی، علائم افتادگی واژن شامل موارد زیر است:

1. احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن

یکی از علائم رایج افتادگی واژن، احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن است. این احساس ممکن است به‌ویژه پس از ایستادن طولانی‌مدت یا بلند کردن اجسام سنگین شدیدتر شود. در برخی موارد، این فشار می‌تواند باعث احساس ناراحتی یا درد در ناحیه واژن نیز گردد.

2. بیرون‌زدگی بافت واژن

در موارد پیشرفته‌تر، زنان ممکن است متوجه شوند که بافت واژن از بدن خارج می‌شود یا به‌طور ظاهری به سمت بیرون حرکت می‌کند. این وضعیت به‌ویژه زمانی که فرد به جلو خم می‌شود یا فشار زیادی وارد می‌کند، قابل مشاهده خواهد بود.

3. اختلالات ادراری

افتادگی واژن می‌تواند بر روی مثانه نیز تأثیر بگذارد و باعث مشکلات ادراری شود. مشکلاتی همچون بی‌اختیاری ادرار، احساس نیاز فوری به ادرار کردن، یا مشکل در تخلیه کامل مثانه می‌تواند از نشانه‌های این مشکل باشد. در برخی موارد، فرد ممکن است در حین سرفه یا عطسه بی‌اختیاری ادرار را تجربه کند.

4. مشکلات جنسی

افتادگی واژن می‌تواند بر روابط جنسی تأثیر بگذارد. احساس درد یا ناراحتی در هنگام مقاربت، کاهش میل جنسی یا نارضایتی از تجربه جنسی به دلیل تغییرات فیزیکی واژن می‌تواند از علائم این مشکل باشد.

5. احساس به‌طور مداوم نیاز به دفع مدفوع

در مواردی که رکتوسل (افتادگی روده) همراه با افتادگی واژن باشد، فرد ممکن است احساس نیاز مکرر به دفع مدفوع داشته باشد. این علائم می‌تواند باعث ناراحتی‌های زیاد شود و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد.

علت افتادگی واژن: چرا واژن دچار افتادگی می‌شود؟

افتادگی واژن بیشتر در زنان مسن‌تر یا زنانی که تجربه زایمان‌های متعدد یا پیچیده داشته‌اند شایع است، اما هیچ فردی از ابتلا به آن مصون نیست. علائم این مشکل می‌تواند از ناراحتی‌های جزئی تا مشکلات شدید شامل درد، مشکلات جنسی و اختلالات ادراری متغیر باشد. به‌طور کلی، این وضعیت نه‌تنها مشکلات جسمی ایجاد می‌کند بلکه می‌تواند بر سلامت روانی و کیفیت زندگی فرد نیز تأثیر بگذارد. در ادامه، به مهم‌ترین دلایل بروز این مشکل می‌پردازیم:

1. زایمان‌های متعدد یا پیچیده

یکی از رایج‌ترین علت‌های افتادگی واژن، زایمان‌های متعدد یا زایمان‌های طولانی‌مدت است. فشار زیادی که در هنگام زایمان به عضلات و بافت‌های کف لگن وارد می‌شود، می‌تواند باعث ضعف و آسیب به بافت‌های پشتیبانی‌کننده واژن گردد. این امر می‌تواند باعث شود تا واژن دچار افتادگی شود.

2. افزایش سن و تغییرات هورمونی

با گذشت زمان و افزایش سن، به‌ویژه پس از یائسگی، سطح هورمون استروژن در بدن کاهش می‌یابد. این تغییرات هورمونی می‌تواند باعث کاهش قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات کف لگن شود، در نتیجه بافت‌های واژن حمایت کمتری دارند و احتمال افتادگی افزایش می‌یابد.

3. چاقی

چاقی می‌تواند فشار اضافی بر عضلات کف لگن وارد کند. این فشار می‌تواند به مرور زمان باعث ضعیف شدن عضلات و بافت‌های حمایتی شود که در نهایت به افتادگی واژن می‌انجامد. همچنین، چاقی می‌تواند بر عملکرد طبیعی بدن تأثیر بگذارد و احتمال مشکلات دیگر را نیز افزایش دهد.

4. فعالیت‌های فیزیکی شدید

فعالیت‌های ورزشی یا شغلی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین دارند، می‌توانند به عضلات کف لگن فشار وارد کنند و به تدریج به افتادگی واژن منجر شوند. این فشار در طول زمان باعث تضعیف بافت‌های واژن و سایر ارگان‌های لگنی می‌شود.

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با نحوه سفید کردن واژن و روش های مختلف آن ، حتما سری به مقاله سفید کردن واژن بزنید.

5. اختلالات و بیماری‌های ژنتیکی

برخی از اختلالات ژنتیکی یا بیماری‌های ارثی می‌توانند باعث ضعف در بافت‌های پشتیبانی‌کننده واژن شوند. افرادی که مستعد مشکلات این‌چنینی هستند، بیشتر از دیگران در معرض خطر افتادگی واژن قرار دارند.

انواع افتادگی واژن

افتادگی اندام‌های لگنی (POP) زمانی رخ می‌دهد که عضلات و بافت‌های همبند کف لگن، که به آن‌ها فاسیای لگنی گفته می‌شود، ضعیف یا دچار کشیدگی شوند. این ساختارها مانند یک گهواره یا ننو (Hammock) عمل کرده و اندام‌هایی مانند مثانه، رحم، روده و رکتوم را در جای خود نگه می‌دارند. هنگامی که این حمایت کاهش یابد، یک یا چند مورد از این اندام‌ها می‌توانند به دیواره‌های واژن فشار آورده و باعث برآمدگی یا افتادگی به داخل یا حتی خارج از کانال واژن شوند.

انواع پرولاپس بر اساس اندامی که دچار افتادگی شده و بخشی از دیواره واژن که درگیر است، دسته‌بندی می‌شوند:

سیستوسل (Cystocele) یا افتادگی مثانه

سیستوسل که به آن پرولاپس دیواره قدامی (جلویی) واژن نیز گفته می‌شود، شایع‌ترین نوع افتادگی لگن است. در این حالت، بافت حمایتی بین مثانه و دیواره جلویی واژن ضعیف شده و این ضعف باعث می‌شود مثانه به داخل واژن برآمده شود.

علائم شایع:

• احساس فشار یا سنگینی در ناحیه لگن و واژن.
• احساس پری مثانه حتی پس از ادرار کردن.
• نیاز مکرر یا فوری به ادرار.
• بی‌اختیاری ادرار استرسی (نشت ادرار هنگام سرفه، عطسه، خندیدن یا ورزش).
• مشکل در شروع جریان ادرار یا نیاز به فشار آوردن برای تخلیه کامل.
• عفونت‌های مکرر دستگاه ادراری (UTIs).

رکتوسل (Rectocele) یا افتادگی رکتوم

رکتوسل که پرولاپس دیواره خلفی (پشتی) واژن نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که بافت همبند نازک بین رکتوم (بخش انتهایی روده بزرگ) و دیواره پشتی واژن ضعیف شده و این وضعیت، به رکتوم اجازه می‌دهد تا به داخل واژن برجسته شود.

علائم شایع:

• احساس فشار یا وجود توده در واژن.
• مشکل در اجابت مزاج و احساس تخلیه ناقص روده.
• نیاز به فشار دادن بر روی دیواره واژن با انگشت (splinting) برای کمک به تخلیه مدفوع.
• یبوست مزمن.
• احساس ناراحتی یا درد حین رابطه جنسی (دیسپارونی).

انتروسل (Enterocele) یا افتادگی روده کوچک

انتروسل زمانی رخ می‌دهد که روده کوچک به فضای بین دیواره پشتی واژن و رکتوم فشار آورده و باعث ایجاد برآمدگی در قسمت بالایی واژن می‌شود. این نوع افتادگی اغلب همراه با سیستوسل یا رکتوسل دیده می‌شود و در زنانی که هیسترکتومی (جراحی برداشتن رحم) انجام داده‌اند، شایع‌تر است.

علائم شایع:

• احساس کشیدگی یا سنگینی در لگن که با دراز کشیدن بهبود می‌یابد.
• کمردرد مبهم در ناحیه پایین کمر.
• احساس وجود توده در واژن.
• درد هنگام رابطه جنسی.

پرولاپس رحم (Uterine Prolapse)

این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که رباط‌ها و عضلات کف لگن که رحم را در جای خود نگه می‌دارند، ضعیف شده و قادر به حمایت از آن نباشند. در نتیجه، رحم به سمت پایین و داخل کانال واژن حرکت می‌کند و در موارد شدید، ممکن است از دهانه واژن نیز خارج شود.

علائم شایع:

• احساس نشستن روی یک توپ کوچک.
• سنگینی یا کشیدگی در ناحیه لگن.
• مشاهده یا لمس بافتی که از واژن بیرون زده است.
• مشکلات ادراری یا روده‌ای مشابه موارد فوق.
• لکه‌بینی یا خونریزی واژینال.

پرولاپس آپیکال یا افتادگی رأس واژن (Vaginal Vault Prolapse)

این نوع افتادگی مختص زنانی است که جراحی هیسترکتومی داشته‌اند. پس از برداشتن رحم، قسمت بالایی واژن (که به آن رأس یا کاف واژن گفته می‌شود) حمایت خود را از دست داده و به سمت پایین و داخل کانال واژن سقوط می‌کند. این وضعیت می‌تواند به تنهایی یا همراه با انتروسل، سیستوسل یا رکتوسل رخ دهد.

علائم شایع:

• احساس برآمدگی یا فشار شدید در واژن.
• علائم ادراری و روده‌ای.
• احساس کشیدگی در لگن.

درجه‌بندی شدت پرولاپس واژن

پزشکان برای ارزیابی شدت افتادگی اندام‌های لگنی و تعیین بهترین روش درمانی، از سیستم‌های درجه‌بندی استفاده می‌کنند. یکی از رایج‌ترین سیستم‌ها، پرولاپس را بر اساس میزان پایین آمدن اندام در کانال واژن طبقه‌بندی می‌کند. این سیستم به چهار درجه تقسیم می‌شود:

درجه ۱ (خفیف – Mild)

در این مرحله، افتادگی جزئی است و اندام مورد نظر (مانند مثانه یا رحم) فقط مقدار کمی به قسمت بالایی واژن نزول کرده است. این افتادگی معمولاً از بیرون قابل مشاهده نیست و اغلب علائمی ایجاد نمی‌کند یا علائم بسیار خفیفی مانند احساس فشار گاه‌به‌گاه دارد. معمولاً با انجام تمرینات کگل و تغییر سبک زندگی نیز قابل مدیریت است.

درجه ۲ (متوسط – Moderate)

در این درجه، اندام افتاده تا نزدیکی دهانه واژن پایین آمده است. ممکن است بیمار هنگام زور زدن یا در پایان روز احساس کند که توده‌ای به دهانه واژن رسیده، اما هنوز از آن خارج نشده است. علائم ادراری، روده‌ای و احساس سنگینی در این مرحله شایع‌تر و شدیدتر هستند.

درجه ۳ (شدید – Severe)

درجه ۳ به وضعیتی اطلاق می‌شود که بخشی از اندام افتاده از دهانه واژن بیرون می‌زند. این بیرون‌زدگی ممکن است به طور دائم وجود داشته باشد یا با فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، سرفه یا زور زدن ظاهر شود. این وضعیت می‌تواند باعث ناراحتی قابل توجه، زخم شدن بافت بیرون‌زده به دلیل سایش با لباس زیر و مشکلات جدی در عملکرد جنسی، ادراری و روده‌ای شود.

درجه ۴ (کامل – Complete یا Procidentia)

این درجه، شدیدترین حالت پرولاپس است که در آن کل اندام (مانند رحم یا کاف واژن) به طور کامل از دهانه واژن خارج شده و به وضوح قابل مشاهده است. این وضعیت که به آن پروسیدنشیا نیز گفته می‌شود، کیفیت زندگی بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و نیازمند مداخله پزشکی فوری، معمولاً به شکل جراحی، است.

جدول انواع افتادگی واژن و تفاوت‌های آن‌ها

نکته تکمیلی: بسیار شایع است که یک فرد به طور همزمان دچار چند نوع افتادگی باشد. برای مثال، ممکن است یک زن همزمان سیستوسل (افتادگی مثانه) و پرولاپس رحم داشته باشد. تشخیص دقیق نوع و شدت هرکدام از این افتادگی‌ها توسط پزشک متخصص برای برنامه‌ریزی بهترین درمان ضروری است.

روش‌های تشخیص افتادگی واژن

تشخیص دقیق نوع و شدت افتادگی واژن، اولین و مهم‌ترین قدم برای تعیین بهترین رویکرد درمانی است. پزشک متخصص زنان برای رسیدن به یک تشخیص قطعی، از ترکیبی از روش‌های زیر استفاده می‌کند:

۱. معاینه فیزیکی و لگنی

این معاینه سنگ بنای تشخیص پرولاپس است. در طول این معاینه، پزشک از شما می‌خواهد که روی تخت معاینه دراز بکشید، مشابه وضعیتی که برای تست پاپ اسمیر قرار می‌گیرید.

• معاینه با اسپکولوم: پزشک با استفاده از یک اسپکولوم (وسیله‌ای برای باز نگه داشتن دیواره‌های واژن)، داخل واژن را به دقت بررسی می‌کند تا هرگونه برآمدگی یا افتادگی دیواره‌ها یا رحم را مشاهده نماید.
• ارزیابی در حالت‌های مختلف: ممکن است از شما خواسته شود که بایستید یا بنشینید و سپس مانند حالت دفع مدفوع، زور بزنید یا سرفه کنید. این کارها فشار داخل شکم را افزایش داده و باعث می‌شوند شدت واقعی افتادگی مشخص شود. پزشک در این حالت می‌تواند ببیند که کدام اندام و تا چه میزانی از جای خود جابجا می‌شود.
• ارزیابی قدرت عضلات کف لگن: پزشک ممکن است از شما بخواهد که عضلات لگن خود را منقبض کنید (مانند زمانی که می‌خواهید جلوی جریان ادرار را بگیرید) تا قدرت و توان این عضلات را ارزیابی کند. ضعف این عضلات یکی از دلایل اصلی پرولاپس است.

معاینه لگنی به تنهایی اغلب برای تشخیص نوع و درجه‌بندی افتادگی کافی است.

۲. تست‌های اورودینامیک (نوار مثانه)

اگر افتادگی واژن با علائم ادراری مانند بی‌اختیاری ادرار (به خصوص بی‌اختیاری استرسی هنگام سرفه یا عطسه)، تکرر ادرار یا احساس عدم تخلیه کامل مثانه همراه باشد، پزشک ممکن است انجام تست‌های اورودینامیک را توصیه نماید.

این تست‌ها که به نوار مثانه نیز معروف هستند، عملکرد مثانه و مجرای ادرار را اندازه‌گیری می‌کنند. در طی این فرآیند، ظرفیت مثانه، فشار داخل آن هنگام پر و خالی شدن، و نحوه عملکرد اسفنکتر ادراری بررسی می‌شود. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بفهمد آیا مشکلات ادراری شما مستقیماً ناشی از افتادگی است یا علت دیگری دارد. نتایج این تست در تصمیم‌گیری برای انتخاب نوع جراحی (به خصوص اگر نیاز به ترمیم همزمان بی‌اختیاری ادرار باشد) بسیار مهم است.

۳. سونوگرافی و MRI

در حالی که معاینه فیزیکی معمولاً برای تشخیص کافی است، در موارد پیچیده یا زمانی که تشخیص قطعی نیست، ممکن است از روش‌های تصویربرداری پیشرفته‌تر استفاده شود.

• سونوگرافی لگن: این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از اندام‌های لگنی (رحم، مثانه و رکتوم) استفاده می‌کند. سونوگرافی می‌تواند به خوبی میزان افتادگی و تاثیر آن بر اندام‌های مجاور را نشان دهد. سونوگرافی دینامیک (در حین زور زدن) اطلاعات بسیار مفیدی در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): این روش پیشرفته‌ترین ابزار تصویربرداری برای ارزیابی کف لگن است. MRI تصاویر بسیار دقیقی از بافت‌های نرم، عضلات و لیگامان‌های حمایت‌کننده لگن ارائه می‌دهد. این روش به ویژه برای تشخیص انتروسل (افتادگی روده کوچک) و ارزیابی همزمان چندین نوع افتادگی در بیمارانی با آناتومی پیچیده بسیار مفید است.

ترکیب این روش‌های تشخیصی به پزشک اجازه می‌دهد تا یک دید جامع از وضعیت بیمار به دست آورده و بهترین و موثرترین برنامه درمانی را طراحی کند.

خطرات و عوارض افتادگی واژن: آیا این مشکل برای سلامت جدی است؟

اگر افتادگی واژن درمان نشود، می‌تواند منجر به عوارض جدی برای سلامت فرد گردد. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع این مشکل از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از خطرات و عوارض احتمالی پرولاپس واژن عبارتند از:

• مشکلات ادراری
• مشکلات جنسی
• اختلالات گوارشی
• کاهش کیفیت زندگی
• اضطراب و افسردگی

درمان افتادگی واژن

انتخاب روش درمان افتادگی واژن به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله:

• نوع و شدت افتادگی: (درجه ۱ تا ۴)
• سن و وضعیت سلامتی عمومی بیمار
• شدت علائم و میزان تأثیر آن بر کیفیت زندگی
• فعالیت جنسی و تمایل به حفظ باروری در آینده

خوشبختانه، طیف گسترده‌ای از گزینه‌های درمانی، از روش‌های غیرتهاجمی تا جراحی‌های پیشرفته، برای مدیریت و رفع این عارضه وجود دارد. درمان‌ها به طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند که شامل درمان‌های غیرجراحی و درمان‌های جراحی است.

درمان‌های غیرجراحی

این روش‌ها معمولاً خط اول درمان برای افتادگی‌های خفیف تا متوسط (درجه ۱ و ۲) بوده، یا برای بیمارانی که به دلایل پزشکی کاندید مناسبی برای جراحی نیستند یا تمایلی به آن ندارند، توصیه می‌شوند.

دارو درمانی

در برخی از موارد، داروها می‌توانند به تسکین علائم افتادگی واژن کمک نمایند، هرچند که این داروها نمی‌توانند به طور کامل مشکل را درمان کنند. داروهایی که در درمان افتادگی واژن کاربرد دارند عبارتند از:

• استروژن درمانی: استروژن درمانی می‌تواند برای زنانی که در دوران یائسگی هستند و به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن دچار افتادگی واژن شده‌اند، مفید باشد. استروژن باعث تقویت بافت‌های واژن و کف لگن می‌شود و می‌تواند به بهبود علائم افتادگی کمک کند. این درمان معمولاً به صورت کرم یا ژل واژنی یا حتی به صورت قرص‌ها یا حلقه‌های هورمونی تجویز می‌شود.
• داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب: افتادگی واژن می‌تواند باعث ایجاد اضطراب یا افسردگی در برخی از زنان شود. در چنین مواردی، داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب ممکن است برای بهبود وضعیت روانی و کاهش استرس کمک‌کننده باشند. این داروها به‌ویژه در مواقعی که علائم روانی به شدت بر کیفیت زندگی تأثیر گذاشته باشد، مفید است.
• داروهای ضد درد: در صورت وجود درد و ناراحتی در ناحیه لگن یا واژن، داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای مسکن قوی‌تری برای دردهای مزمن تجویز کند.

استفاده از پساری واژینال (Pessary)

پساری یک وسیله پزشکی نرم و انعطاف‌پذیر از جنس سیلیکون است که توسط پزشک داخل واژن قرار داده می‌شود تا از اندام‌های افتاده حمایت مکانیکی به عمل آورد و آن‌ها را در موقعیت صحیح خود نگه دارد.

• کاربرد: پساری‌ها در اشکال و اندازه‌های مختلفی (مانند حلقه‌ای، مکعبی یا دوناتی) موجودند و پزشک بر اساس نوع و شدت افتادگی و آناتومی بیمار، مناسب‌ترین نوع را انتخاب می‌کند.
• مزایا: این روش یک راه حل غیرجراحی، مؤثر و سریع برای تسکین علائم است. برای زنانی که منتظر جراحی هستند، تمایلی به جراحی ندارند، یا به دلیل شرایط پزشکی نمی‌توانند جراحی شوند، گزینه‌ای عالی محسوب می‌شود.

نکات مهم: پساری نیاز به مراقبت منظم دارد. بیمار باید یاد بگیرد که چگونه آن را خارج کرده، تمیز کند و مجدداً جای‌گذاری نماید (بسته به نوع پساری). همچنین لازم است به طور دوره‌ای برای معاینه به پزشک مراجعه شود تا از ایجاد زخم یا عفونت در دیواره واژن جلوگیری گردد.

فیزیوتراپی کف لگن و بیوفیدبک

فیزیوتراپی کف لگن یکی دیگر از روش‌های مؤثر است که تحت نظر فیزیوتراپیست متخصص انجام می‌شود. این درمان شامل مجموعه‌ای از تمرینات مخصوص برای تقویت عضلات کف لگن و بهبود وضعیت عضلات ضعیف‌شده است. در برخی موارد، فیزیوتراپیست از ابزارهای خاصی برای تحریک عضلات به‌منظور تسریع بهبود استفاده می‌کند.

• تمرینات کگل (Kegel): تمرینات کگل (Kegel exercises) از شناخته‌شده‌ترین روش‌ها برای تقویت عضلات کف لگن هستند. این تمرینات شامل منقبض و رها کردن عضلات کف لگن به مدت 5 تا 10 ثانیه است و می‌تواند روزانه انجام شود. با تقویت این عضلات، فشار بر روی ارگان‌های داخلی مانند مثانه و رحم کاهش یافته و از افتادگی واژن جلوگیری می‌شود.
• بیوفیدبک (Biofeedback): در این تکنیک، از سنسورهای ویژه‌ای برای اندازه‌گیری و نمایش فعالیت عضلات کف لگن بر روی یک مانیتور استفاده می‌شود. این بازخورد بصری به بیمار کمک می‌کند تا از انقباض صحیح عضلات اطمینان حاصل نموده و کنترل بهتری بر آن‌ها پیدا کند. این روش به‌ویژه برای افرادی که در پیدا کردن و انقباض عضلات کگل مشکل دارند، بسیار مفید است.

درمان‌های جراحی

در صورتی که روش‌های غیرجراحی نتوانند به طور مؤثر به درمان افتادگی واژن کمک کنند یا مشکل شدید باشد، جراحی گزینه مناسبی خواهد بود. روش‌های جراحی مختلفی برای درمان افتادگی واژن وجود دارند که بسته به نوع و شدت مشکل انتخاب می‌شوند:

جراحی ترمیمی واژن (واژینوپلاستی)

در جراحی ترمیمی واژن، بافت‌های ضعیف یا آسیب‌دیده بازسازی می‌شوند تا دیواره‌های واژن به موقعیت طبیعی خود بازگردند. این جراحی معمولاً برای زنانی که دچار افتادگی واژن به همراه پرولاپس رحم یا سیستوسل هستند، انجام می‌شود. جراحی ترمیمی می‌تواند به تقویت عضلات کف لگن و رفع افتادگی کمک کند.

ساکروکولپوپکسی (Sacrocolpopexy)

این جراحی استاندارد طلایی برای درمان افتادگی شدید رأس واژن (پرولاپس آپیکال) یا افتادگی رحم محسوب می‌شود. ساکروکولپوپکسی معمولاً به روش لاپاراسکوپی یا رباتیک انجام می‌شود که کم‌تهاجمی بوده و دوره بهبودی کوتاه‌تری دارد.

در این روش، جراح یک قطعه مش جراحی را به رأس واژن (یا رحم) متصل نموده و سر دیگر مش را به استخوان ساکروم (استخوان خاجی) در پایین ستون فقرات فیکس می‌کند. این کار مانند یک پل معلق عمل کرده، رحم یا سقف واژن را به بالا کشیده و در موقعیت آناتومیک صحیح خود محکم نگه می‌دارد. این روش دوام و ماندگاری بالایی دارد.

جراحی برای رکتوسل یا سیستوسل

اگر افتادگی واژن همراه با مشکلاتی مانند رکتوسل (افتادگی روده) یا سیستوسل (افتادگی مثانه) باشد، جراحی‌های خاص برای ترمیم این مشکلات مورد نیاز است. این جراحی‌ها معمولاً شامل بازسازی دیواره‌های روده یا مثانه به موقعیت طبیعی‌شان است. این جراحی‌ها معمولاً موفقیت‌آمیز هستند و می‌توانند مشکلات ادراری یا گوارشی ناشی از افتادگی را برطرف کنند.

پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با نحوه انجام کربوکسی تراپی، حتما سری به مقاله کربوکسی تراپی بزنید.

مراقبت‌های لازم پس از جراحی افتادگی واژن

دوره بهبودی، نقشی حیاتی در موفقیت بلندمدت جراحی شما دارد. بر همین اساس، رعایت دقیق نکات زیر، شامل محدودیت جدی فعالیت، پیشگیری از یبوست و زور زدن، مراقبت از ناحیه واژن، مدیریت درد و پیگیری پس از عمل، برای جلوگیری از فشار بر ناحیه جراحی و اطمینان از ترمیم کامل بافت‌ها ضروری است:

• برای حداقل ۶ تا ۱۲ هفته، از بلند کردن هر جسمی سنگین‌تر از یک بطری آب بزرگ (حدود ۲ تا ۴ کیلوگرم) جداً خودداری کنید. این مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از شکست جراحی است.
• از فعالیت‌های غیرضروری و ورزش‌های سنگین (مانند دویدن، پریدن، دراز و نشست) بپرهیزید. پیاده‌روی سبک معمولاً توصیه می‌شود.
• رژیم غذایی پرفیبر شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
• روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
• در صورت تجویز پزشک، از نرم‌کننده‌های مدفوع برای جلوگیری از هرگونه زور زدن استفاده کنید.
• برای حداقل ۶ تا ۸ هفته یا تا زمان تأیید پزشک، از برقراری رابطه جنسی واژینال خودداری کنید.
• می‌توانید دوش بگیرید، اما تا ۶ هفته از رفتن به وان حمام، استخر و استفاده از تامپون برای کاهش خطر عفونت بپرهیزید.
• داروهای مسکن تجویز شده را طبق دستور برای کنترل درد مصرف کنید.
• حتماً در تمام جلسات پیگیری پس از عمل برای ارزیابی روند بهبودی شرکت نمایید.
• در صورت مشاهده تب، خونریزی شدید واژینال (مانند یک دوره قاعدگی)، درد غیرقابل کنترل، ترشحات بدبو یا ناتوانی در دفع ادرار، بلافاصله با پزشک یا مرکز درمانی خود تماس حاصل فرمایید.

چگونه می‌توان از افتادگی واژن جلوگیری کرد؟

اگرچه جلوگیری کامل از افتادگی واژن همیشه ممکن نیست، اما راهکارهای زیر می‌توانند خطر ابتلا به آن را به میزان قابل توجهی کاهش دهند:

• انجام تمرینات کگل: برای تقویت عضلات حمایت‌کننده کف لگن.
• حفظ وزن سالم: کاهش فشار اضافی روی اندام‌های لگنی.
• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین: جلوگیری از آسیب ناگهانی به عضلات لگن.
• پیشگیری از یبوست: با رژیم غذایی پرفیبر و نوشیدن آب کافی.
• ترک سیگار: سرفه مزمن فشار زیادی به لگن وارد می‌کند.
• درمان صحیح سرفه مزمن: برای کاهش فشار مداوم روی کف لگن.
• مراجعه منظم به پزشک: برای تشخیص زودهنگام و مدیریت عوامل خطر.

نتیجه‌گیری و سخن پایانی

افتادگی واژن یک مشکل شایع است که می‌تواند تأثیرات زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد. تشخیص زودهنگام، درمان‌های مناسب و پیشگیری از طریق تقویت عضلات کف لگن می‌توانند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کنند. در صورتی که علائم افتادگی واژن را مشاهده کردید، باید به پزشک مراجعه کرده و بهترین راهکارهای درمانی را در پیش بگیرید.

با تقویت عضلات کف لگن از طریق تمرینات کگل، حفظ وزن سالم و انجام فعالیت‌های فیزیکی منظم، می‌توان از افتادگی واژن جلوگیری کرد. همچنین، در صورتی که این مشکل پیشرفت کرد، درمان‌های غیرجراحی یا جراحی می‌توانند به بهبود وضعیت کمک کنند.

در نهایت، مهم‌ترین نکته این است که هیچ‌گاه نباید از این مشکل خجالت کشید. درمان‌های مؤثر و متنوعی برای افتادگی واژن وجود دارند که می‌توانند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند. بنابراین، اقدام به درمان و مشاوره با پزشک در زمان مناسب می‌تواند راهی به سوی بهبودی و راحتی بیشتر باشد.