فناوری‌های جدید و شگفت‌انگیزی دنیای پزشکی زیبایی به ما کمک می‌کنند تا بدون نیاز به جراحی‌های تهاجمی، به نتایج دلخواه خود برسیم. در میان این فناوری‌ها، نام پلاسما بسیار شنیده می‌شود. اما آیا می‌دانید که دو نوع اصلی و بسیار متفاوت پلاسما یعنی پلاسما جت (Plasma Jet) و دی بی دی پلاسما (DBD Plasma)، در کلینیک‌های زیبایی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد؟
معمولا افراد این دو را با هم اشتباه می‌گیرند، در حالی که عملکرد، کاربرد و حتی حس آنها روی پوست کاملاً متفاوت است. اگر قصد انجام پلاسما تراپی را دارید یا صرفاً کنجکاو هستید که تفاوت این دو تکنولوژی را بدانید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به زبانی ساده و کاربردی، این دو فناوری را کالبدشکافی نموده و بفهمیم هرکدام برای چه کاری مناسب‌تر هستند.
پلاسما جت چیست؟ (آرک پلاسما)
پلاسما جت که اغلب با نام پلاسمای گرم یا آرک پلاسما شناخته می‌شود، نوعی تکنولوژی است که با ایجاد یک قوس الکتریکی کوچک و بسیار دقیق بین نوک دستگاه و سطح پوست کار می‌کند. این قوس الکتریکی، گازهای موجود در هوا (عمدتاً نیتروژن) را یونیزه کرده و به حالت چهارم ماده، یعنی پلاسما، تبدیل می‌کند. باید بدانید که این پلاسمای داغ و متمرکز، انرژی حرارتی بالایی دارد.
عملکرد آرک پلاسما
وقتی این آرک پلاسما با پوست تماس پیدا می‌کند، باعث تصعید (Sublimation) لایه سطحی پوست (اپیدرم) می‌شود. تصعید یعنی تبدیل مستقیم جامد به گاز، بدون اینکه به مایع تبدیل شود. این فرآیند باعث می‌شود که پوست اضافی در ناحیه مورد نظر به معنای واقعی کلمه بخار شود، بدون اینکه حرارت به لایه‌های عمیق‌تر و بافت‌های اطراف آسیب برساند. این کار همچنین باعث جمع‌شدگی و لیفت فوری پوست نیز می‌شود.
کاربردهای اصلی پلاسما جت
به دلیل دقت و قدرت تخریبی کنترلشده، پلاسما جت برای درمانهای متمرکز و موضعی زیر ایده‌آل است:
بلفاروپلاستی بدون جراحی:
یکی از محبوب‌ترین کاربردها در این روش، رفع افتادگی پلک با پلاسما جت است. با تصعید پوست اضافی در پلک‌های بالا و پایین، پلک‌ها لیفت شده و ظاهری جوان‌تر پیدا می‌کنند.
رفع اسکار:
اسکارهای آکنه، جراحی یا جای زخم، با این روش به خوبی بهبود می‌یابند. پلاسما جت لبه‌های ناهموار اسکار را صاف نموده و به بازسازی پوست کمک می‌کند.
خال‌برداری و رفع ضایعات پوستی:
برای برداشتن خال‌های سطحی، زگیل، کک‌ومک و سایر ضایعات پوستی، پلاسما جت یک گزینه سریع و مؤثر است.
دی بی دی پلاسما (DBD Plasma) چیست؟
دی بی دی پلاسما که به آن پلاسمای سرد یا پلاسما دوش (Plasma Shower) نیز می‌گویند، یک فناوری کاملاً متفاوت است. در این روش، پلاسما با دمای بسیار پایین (نزدیک به دمای اتاق) تولید می‌شود و به جای یک نقطه متمرکز، روی سطح وسیع‌تری از پوست پخش می‌شود. در اینجا خبری از قوس الکتریکی داغ و تخریب بافت نیست.
اثر پلاسمای سرد روی پوست
پلاسمای سرد به جای تخریب، اثرات تحریکی و بیولوژیکی دارد. این پلاسما با بمباران سطح پوست با یون‌ها و الکترون‌های فعال، چندین فرآیند مفید را القا می‌کند که عبارتند از:
- استریل‌سازی قدرتمند: پلاسمای سرد خاصیت آنتی‌باکتریال، ضدویروسی و ضدقارچی بسیار قوی دارد و میتواند میکروارگانیسم‌های روی سطح پوست را از بین ببرد.
- تحریک فیبروبلاست‌ها: این فرآیند سلول‌های فیبروبلاست را برای تولید کلاژن و الاستین جدید تحریک می‌کند که منجر به جوانسازی پوست می‌شود.
- افزایش نفوذپذیری پوست: پلاسما دوش به طور موقت پیوندهای بین سلولی (مولکول‌های چسبندگی سلولی) را باز می‌کند و باعث می‌شود مواد تأثیرگذار سرم‌ها و کوکتل‌های درمانی، تا چند برابر بهتر و عمیق‌تر جذب پوست شوند.
کاربردهای اصلی پلاسما دی بی دی
با توجه به عملکرد ملایم و سطحی دی بی دی پلاسما، برای اهداف زیر بسیار مؤثر است:
جوانسازی و بهبود بافت پوست:
با تحریک کلاژن‌سازی و بهبود گردش خون، به مرور زمان باعث روشن شدن، سفت شدن و کاهش چین‌وچروک‌های سطحی پوست می‌شود.
استریل‌سازی و درمان آکنه:
به دلیل خاصیت ضدباکتریایی قوی، یک درمان مکمل فوق‌العاده برای کنترل آکنه فعال و جلوگیری از ایجاد جوشهای جدید است.
افزایش جذب مواد (Drug Delivery):
معمولاً قبل از مزوتراپی، میکرونیدلینگ یا حتی استفاده از ماسک‌های تخصصی، از پلاسما دوش استفاده می‌شود تا اثربخشی درمان اصلی به حداکثر برسد.
مقایسه جامع پلاسما جت و دی بی دی پلاسما
حالا که با هر دو تکنولوژی آشنا شدیم، بیایید آنها را در یک مقایسه رو در رو قرار دهیم.
| ویژگی | پلاسما جت (پلاسمای گرم) | دی بی دی پلاسما (پلاسمای سرد) |
| دما | بالا (حرارتی) | پایین (نزدیک به دمای محیط) |
| عملکرد اصلی | تخریبی (تصعید و تبخیر بافت) | تحریکی (بیواستیمولیشن) |
| عمق نفوذ | عمیق و متمرکز (اثر بر اپیدرم و درم پاپیلاری) | سطحی و گسترده (اثر روی سطح اپیدرم) |
| کاربرد اصلی | لیفت، رفع ضایعات، بلفاروپلاستی | جوانسازی، درمان آکنه، افزایش جذب مواد |
| میزان درد | متوسط تا زیاد (نیاز به بی‌حسی موضعی) | بدون درد یا درد بسیار کم |
| دوره نقاهت | ۳ تا ۱۰ روز (پوسته‌های قهوه‌ای، تورم و قرمزی) | تقریباً بدون نقاهت (شاید قرمزی خفیف و موقت) |
| عوارض جانبی | احتمال PIH (تیرگی پس از التهاب)، عفونت | بسیار نادر، عمدتاً قرمزی جزئی |
| تکنولوژی | ایجاد آرک الکتریکی متمرکز | تخلیه سد دی‌الکتریک (DBD) |
تفاوت در دما و عملکرد
تفاوت پلاسمای سرد و گرم از نظر دما و عملکرد به شکل زیر است:
پلاسمای گرم در مقابل پلاسمای سرد:
اصلی‌ترین تفاوت همین است. پلاسما جت با حرارت کار می‌کند تا پوست را جمع کند، در حالی که دی بی دی پلاسما بدون ایجاد حرارت، فرآیندهای بیولوژیکی پوست را فعال می‌کند.
اثر تخریبی (تصعید) در مقابل اثر تحریکی:
پلاسما جت یک لایه میکروسکوپی از پوست را از بین می‌برد (اثر Ablative) تا باعث لیفت شود. دی بی دی پلاسما هیچ بافتی را تخریب نمیکند، بلکه سلول‌ها را برای فعالیت بهتر تشویق می‌کند (اثر Non-Ablative).
تفاوت در عمق نفوذ و ناحیه اثر
پلاسما جت اثر عمیق و متمرکز: انرژی پلاسما جت مانند یک سوزن دقیق عمل کرده و در نقاط کوچک اما عمیق نفوذ می‌کند. این عملکرد برای درمان مشکلات موضعی مثل افتادگی پلک عالی است.
دی بی دی پلاسما اثر سطحی و گسترده: این تکنیک مانند یک دوش، کل سطح یک ناحیه (مثلاً کل صورت) را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما اثر آن بیشتر روی لایه بیرونی پوست است.
تفاوت در کاربردهای درمانی و زیبایی
شاید مهم‌ترین تفاوت برای شما به عنوان یک مراجعه‌کننده، همین بخش باشد. اینکه هر دستگاه برای حل چه مشکلی ساخته شده است، مسیر انتخاب را روشن‌تر می‌کند:
پلاسما جت: اثر عمیق و متمرکز برای مشکلات ساختاری
فلسفه‌ی وجودی پلاسما جت، اصلاحات دقیق و موضعی است. وقتی شما با مشکلی مواجه هستید که نیاز به برداشتن یا جمع کردن بافت دارد، پلاسما جت وارد میدان می‌شود. کاربردهای پلاسما جت در این قسمت شامل موارد زیر است:
- بلفاروپلاستی (لیفت پلک): رفع افتادگی پوست پلک بالا و کاهش چروک‌های پلک پایین.
- رفع خطوط عمیق: خطوط پنجه کلاغی کنار چشم، خطوط دور دهان (Smoker’s Lines) و خط اخم.
- برداشتن ضایعات: خال‌های گوشتی، زگیل‌های مسطح، کک‌ومک‌های مقاوم، فیبروم و لکه‌های پیری (Age Spots).
- بهبود اسکار: صاف کردن اسکارهای آتروفیک (فرورفته) مانند جای جوش یا اسکارهای هیپرتروفیک (برجسته) بعد از جراحی.
دی بی دی پلاسما: اثر سطحی و گسترده برای بهبود کیفیت کلی پوست
در مقابل، دی بی دی پلاسما یک رویکرد جامع و تقویتی دارد. این دستگاه قرار نیست چیزی را از بین ببرد، بلکه می‌خواهد کل اکوسیستم پوست را سالم‌تر کند. کاربردهای درمانی و زیبایی دی بی دی پلاسما نیز عبارتند از:
- درمان آکنه فعال: با استریل کردن سطح پوست و از بین بردن باکتری acnes، به سرعت التهاب جوش‌ها را کاهش می‌دهد.
- جوانسازی عمومی: با تحریک کلاژن‌سازی و بهبود گردش خون، باعث شفافیت، شادابی و سفت شدن تدریجی پوست می‌شود.
- کاهش التهاب و قرمزی: برای پوستهای حساس و مبتلا به روزاسه، یک درمان تسکین‌دهنده و آرام‌بخش است.
- آماده‌سازی پوست برای جذب مواد (Drug Delivery): یک مرحله‌ی ایده‌آل قبل از مزوتراپی، میکرونیدلینگ یا حتی استفاده از کرم‌ها و سرم‌های گران‌قیمت است تا جذب آنها را به حداکثر برساند.
تفاوت در دوره نقاهت
این تفاوت آنقدر فاحش است که اغلب یک عامل تعیین‌کننده در انتخاب روش محسوب می‌شود:
پلاسما جت: این روش دوره نقاهت مشخصی دارد. بلافاصله پس از درمان، نقاط قهوه‌ای کوچکی به نام کربن دات (Carbon Dots) روی پوست ایجاد می‌شود که در واقع پوسته‌های ناشی از تصعید هستند. این پوسته‌ها بین ۳ تا ۱۰ روز (بسته به شدت درمان و ناحیه) روی پوست باقی می‌مانند و نباید کنده شوند. در این مدت، ناحیه تحت درمان ممکن است دچار تورم و قرمزی باشد.
دی بی دی پلاسما: این روش عملاً هیچ دوره نقاهتی ندارد. به همین دلیل به آن Lunchtime Procedure (درمان وقت ناهار) هم می‌گویند. پس از جلسه، ممکن است پوست شما برای چند ساعت کمی صورتی یا برافروخته به نظر برسد، اما هیچ زخم، پوسته یا محدودیتی برای بازگشت به فعالیت‌های روزمره وجود ندارد.
تفاوت در عوارض جانبی
هر دو روش در صورت انجام توسط اپراتور ماهر و با دستگاه استاندارد، بسیار ایمن هستند. اما ماهیت تهاجمی‌تر پلاسما جت، عوارض بیشتری را به همراه دارد:
پلاسما جت: اصلی‌ترین عارضه بالقوه، PIH یا تیرگی پس از التهاب (Post-Inflammatory Hyperpigmentation) است. این عارضه به خصوص در پوستهای تیره‌تر (تیپ‌های پوستی ۳ به بالا) شایع‌تر بوده و به همین دلیل مراقبتهای بعد از درمان، مانند استفاده مداوم از ضدآفتاب، حیاتی است. ریسک عفونت (در صورت عدم رعایت بهداشت) و ایجاد اسکار (در صورت انجام توسط فرد غیرمتخصص) نیز وجود دارد.
دی بی دی پلاسما: عوارض جانبی در دی بی دی پلاسما بسیار نادر و خفیف است. همانطور که گفته شد، شایع‌ترین عارضه قرمزی خفیف و موقتی است که خود به خود برطرف می‌شود. این روش به دلیل ماهیت غیرتهاجمی و دمای پایین، ریسک PIH یا سوختگی ندارد.
تفاوت در میزان درد
حس شما حین انجام کار نیز کاملاً متفاوت خواهد بود:
پلاسما جت: این فرآیند بدون بی‌حسی دردناک است. به همین دلیل، قبل از شروع درمان حتماً از کرم‌های بی‌حسی موضعی قوی (مانند لیدوکائین) استفاده می‌شود. با وجود بی‌حسی، ممکن است بیمار همچنان کمی احساس سوزش یا گرما داشته باشد.
دی بی دی پلاسما: این روش کاملاً بدون درد است. اکثر افراد حسی شبیه به وزش یک نسیم خنک روی پوست خود توصیف می‌کنند و گاهی بوی ملایم اوزون را حس می‌کنند که کاملاً طبیعی است.
تفاوت در تکنولوژی و ساختار دستگاه
درک تفاوت فنی به ما کمک می‌کند بفهمیم چرا عملکرد این دو دستگاه تا این حد متفاوت است:
پلاسما جت: این دستگاه‌ها از تکنولوژی آرک الکتریکی استفاده می‌کنند. ولتاژ بالا بین نوک دستگاه (الکترود) و سطح پوست (که به عنوان الکترود دوم عمل می‌کند) یک قوس الکتریکی کوچک و داغ ایجاد نموده و این قوس، انرژی خود را به یک نقطه بسیار کوچک منتقل می‌کند.
دی بی دی پلاسما: این دستگاه‌ها بر اساس تکنولوژی تخلیه سد دی‌الکتریک (Dielectric Barrier Discharge – DBD) کار می‌کنند. در این حالت، دو الکترود وجود دارد که با یک ماده نارسانا (دی‌الکتریک) از هم جدا شده‌اند. اعمال ولتاژ بالا باعث یونیزه شدن گاز بین الکترودها و سطح پوست می‌شود، اما چون جریان مستقیم برقرار نمی‌شود، پلاسما با دمای پایین و به صورت یکنواخت در سطح وسیع‌تری تولید می‌شود و خبری از آرک متمرکز و داغ نیست.
پلاسما جت یا دی بی دی پلاسما؟ بالاخره کدام را انتخاب کنم؟
انتخاب بین این دو روش کاملاً به هدف درمانی شما بستگی دارد. هیچ‌کدام بر دیگری برتری مطلق ندارد؛ بلکه ابزارهایی برای اهداف متفاوت هستند.
چه زمانی باید پلاسما جت را انتخاب کنید؟
اگر مشکل شما موضعی و ساختاری است، پلاسما جت بهترین گزینه است. به طور خلاصه اگر شرایط زیر را دارا هستید می‌توانید از روش پلاسما جت استفاده کنید:
- افتادگی پلک بالا یا پایین دارید.
- می‌خواهید خطوط عمیق پنجه کلاغی یا خط اخم را به صورت موضعی درمان کنید.
- نیاز به برداشتن خال، زگیل یا ضایعات پوستی دارید.
- اسکارهای فرورفته یا ناهموار دارید.
چه زمانی دی بی دی پلاسما بهترین گزینه است؟
اگر به دنبال بهبود کلی کیفیت پوست خود هستید و مشکل حاد و موضعی ندارید، دی بی دی پلاسما برای شما مناسب است. بنابراین در شرایط زیر بهتر است از این روش درمانی بهره ببرید:
- پوست شما کدر و خسته به نظر می‌رسد و می‌خواهید آن را شاداب و روشن کنید.
- با آکنه فعال یا التهابی درگیر هستید.
- می‌خواهید اثربخشی سایر درمانهای پوستی (مانند مزونیدلینگ) را چند برابر کنید.
- به دنبال یک روش جوانسازی ملایم و بدون دوره نقاهت هستید.
استفاده همزمان از پلاسما دی بی دی و پلاسما جت
یکی از پیشرفته‌ترین رویکردها در کلینیک‌های مدرن، استفاده ترکیبی از این دو فناوری است. تصور کنید فردی هم افتادگی پلک دارد و هم از آکنه رنج می‌برد. در چنین شرایطی، پزشک متخصص میتواند با پلاسما جت، بلفاروپلاستی بدون جراحی را برای لیفت پلک‌ها انجام دهد. سپس در همان جلسه یا جلسات بعدی، از دی بی دی پلاسما روی کل صورت برای کنترل آکنه، کاهش التهاب و جوانسازی کلی پوست استفاده کند.
این رویکرد ترکیبی به ما اجازه می‌دهد تا به نتایجی جامع و بسیار رضایت‌بخش‌تر دست پیدا نموده و به طور همزمان، روی مشکلات ساختاری و کیفیت سطحی پوست کار کنیم.
کلام آخر
فناوری پلاسما یک ابزار قدرتمند در دستان متخصص پوست است. اکنون که تفاوت دقیق بین پلاسما جت (گرم) و دی بی دی پلاسما (سرد) را می‌دانید، می‌توانید با دید بازتری با پزشک خود مشورت کنید و بهترین مسیر درمانی را برای دستیابی به پوستی سالم‌تر و زیباتر انتخاب نمایید. همیشه به یاد داشته باشید که تشخیص نهایی و انتخاب روش درمانی باید توسط پزشک متخصص و پس از معاینه دقیق پوست شما صورت گیرد.
